İNGİLİZLER VE FRANSIZLAR AMERİKA DA

UZAKDOĞU’YA ULAŞABİLMEK için Atlas Okyanusu ndan Büyük Okyanus’a bir geçit arayan Portekizli, İs­panyol, Ingiliz ve Fransız denizciler, XVI. yy boyunca Amerika kıtasının ku­zeyine yöneldiler. Fransızlar Kanada’ya, tspanyollar Florida’ya yerleşirken, Atlas Okyanusu ile Apalaş Dağları arasındaki bölge ancak XVII. yy’da Ingilizler tara­fından kolonileştirildi. Böylece Kuzey Amerika’da birbirlerine komşu olan îngilizler ile Fransızlar, Champlain’in Ouebec’i kurmasıyla (1608) başlayıp Amerika Birleşik Devletlerinin bağımsız­lığına kadar sürecek bir mücadeleye gi­riştiler. Saint-Lawrence’tan Carolina’ya kadar uzanan Atlantik kıyılarına kendi kolonilerini yerleştiren bu ıkı imparatorluk arasındaki çıkar çatışmaları, Fran­sa’nın yenilgisi ve 1763’te imzalanan Pa­ris Antlaşmasimn şartlarına göre Kana- da’dan çekilmesiyle sonuçlandı. Ne var ki, savaşın galibi İngiltere de bütün bu topraklara sahip olmanın hiçbir faydası­nı göremedi. Amerikan kolonileri ara­sında başlayan ayaklanma, çok geçme­den Ingiltere’ye karşı bağımsızlık sava­şma dönüşmüştü. Kanada yenilgisinin intikamım almak için bunu fırsat bilen Fransa bütün gücüyle kolonileri destek­ledi. Bu savaştan yenik çıkan ve ABD’nin bağımsızlığım tanıyan İngilte­re nin Kuzey Amerika’daki egemenliği böylece sona erdi.

Sonuçta bu mücadeleden kazançlı çı­kan ne Ingiltere oldu, ne de Fransa.

Kuzey Amerika’daki İngiliz ve Fransız kolonileri bir­birinden çok ayn yapıda olduğu gibi, İngiliz kolonileri de kendi aralarında büyük bir farklılık gösteriyordu. Güneyde kurulan Virginia ile Kuzey ve Güney Carolina gibi ilk İngiliz koloni­lerinde çok geçmeden büyük tarım işletmeleri egemen olmaya başladı. Özellikle Virgmia’nın ekonomisi ve refahı 1620’lerde başlayan tütün tarımına daya­nıyordu. Böylece, tanma gerekli işgücünü sağlayabilmek için, XVII. yy’ın ikinci yansından itibaren, güney kolonilerinin belirgin özelliklerinden biri olan köle kullanımı yaygınlaştı. New England kolonilerine ilk yerle­şenler ise, İngiltere’deki din baskılarından kaçan göçmenlerdi. Bu grubun ilk partisi 1620’de Mayflower gemisiyle gelerek Plymouth Körfezi’ne çıktı; 1630’daki ikinci partiyle gelenler de Boston şehrini kurdular. Bu Püritenlerin Massachusetts^ getirdiği uzlaşmaz ve hoşgörüsüz hava, bölünmelere yol açtı; örneğin Connecticut ve Rhode İsland böyle kuruldu. Hollan­dalIlar 1664’te Nieuw Amster­dam (bugünkü New York’u) kurarken, Protestan Quaker mezhebinden William Penn de Pennsylvania’yı kurdu.

Ingiltere’den sürekli gelen göçmen dalgalan, hızlı nüfus artışı ve İngiltere’nin ticaret ilişkilerinde kolonilerine ayn çalık tanınması nedeniyle, İngiliz kolonileri hızla büyüyüp gelişti. Buna karşılık, Fransa adına keşif gezilerine çıkan Floransak Verrazano’nun No­uvelle-France (Yeni Fransa) diye adlandırdığı Kanada’da tutarlı bir kolonileşme olmadı. 1534’te Jacques Cartier’nin keşfettiği bu topraklarda Samuel Champlain’in kurduğu (1608) kolonide, Jean Talon’un başarılı yönetim dönemi (1665-1672) dışında, hiçbir zaman bir gelişme politikası ve sürekli bir nüfus artışı görülmedi. 1627’den sonra Protestan göç­menlerce yasaklanan Nouvel­le France, kralların ve bakanların ilgisizliği nedeniyle yeterince gelişemedi.            •