Ermeni Sorunu

Doğu cephesi Kurtuluş Savaşı’nda ilk açtığımız cephe olup düzenli ordu sayesinde bu cephede başarılı olduk .Bilindiği gibi Osmanlı bir imparatorluktu ve Osmanlı İmparatorluğu’nda çok sayıda ulus bir arada barış içerisinde yaşamaktaydı .Bu azınlıklar içerisinde özellikle Ermeniler oldukça önemli bir yer tutuyordu ve Ermenilere milleti sadıka yani sadık millet deniyordu . Yüzyıllar boyunca Osmanlı topraklarında barış içerisinde yaşayan bu azınlıklar Fransız İhtilali’nin getirdiği milliyetçilik akımı yüzümden Osmanlı’ya karşı isyan etmeye başlamışlardı .

Özellikle Rusya bu konuda özel bir çaba sarf etmiş ve Osmanlı İmparatorluğu’nu parçalaya bilmek için azınlıkları Osmanlı’ya karşı kışkırtmıştır. Rusların sıcak denizlere inme politikası dahilinde Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki Ermenilere bağımsız bir devlet kurma hayaliyle ayaklandırması uzun yıllar boyunca Osmanlıları Ermeni sorunu ile uğraşmak zorunda bırakmıştı .

Ermeni sorunu Birinci Dünya Savaşı’nda ise daha farklı bir boyuta taşımış ve Doğu Anadolu’ya saldıran Rus kuvvetleriyle birlikte Ermeni çeteler de Türk köylerine basarak katliamlara girişmişti .Bunu engelleyebilmek için Osmanlı Devleti Tehcir Kanunu ile göç kanunu çıkarılmış ve Doğu Anadolu’daki Ermenileri Suriye Filistin bölgesine göç ettirilmiştir.Bu göç sırasında değişik nedenlerle Osmanlının vatandaşı olan Ermenilerin bir kısmı hayatını kaybetmiştir. Rusların savaştan çekilmesiyle birlikte başlangıçta doğudan geri çekilen Ermeni Kuvvetleri Mondros Ateşkes anlaşması’yla tekrar umutlanmışlar ve Wilson ilkelerinden yararlanabilmek için saldırıya geçmişlerdir.

Bunun üzerine Doğu Anadolu’daki 15. Kolordu’nun başındaki Kazım Karabekir Paşa Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin emriyle Doğu cephesini açmış ve kısa sürede Ermenileri sürerek  Doğu Anadolu’yu işgalden kurtarılmıştır .Ermeniler bunun üzerine 3 Aralık 1920 de Gümrü Anlaşmasını yapmak zorunda kalmış ve Doğu Anadolu daki  tüm hayallerinden vazgeçmişlerdi. Böylece Doğu cephesi büyük bir başarıyla tamamlanmış oldu.